“Οι κρίσεις δημιουργούν ευκαιρίες”

 Του Βασίλη Τσιάντου.

Στο άρθρο αυτό δεν θα αναφερθώ στα αρνητικά αυτής της περιόδου, διότι έχουμε ήδη όλοι βομβαρδισθεί από πλήθος πληροφοριών σχετικά με την κρίση στον Έβρο, αλλά και την πανδημία του κοροναϊού.

Έτσι, θα προσπαθήσω να γράψω κάτι θετικό, αναφέροντας πιθανές ιδέες για λύσεις σε προβλήματα που ενέσκηψαν την περίοδο αυτή.

«Ευκαιρίες», δηλαδή, που μπορούν να ξεπηδήσουν μέσα από όλη αυτή την  κατάσταση.

Είναι η ευκαιρία για την νέα Ελληνική Επανάσταση.

Εκατόν ενενήντα εννέα χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, ας είναι αυτή η κακή συγκυρία η απαρχή της αναγέννησης του Ελληνισμού!

Σύμφωνα με την IBM,

«η ικανότητα της γρήγορης προσαρμογής της λειτουργίας ενός οργανισμού σε εσωτερικές ή εξωτερικές αλλαγές – ευκαιρίες, απαιτήσεις, διασπάσεις ή απειλές – και να συνεχίσει την λειτουργία της με μηδαμινή επίδραση στην λειτουργία της ονομάζεται συνέχεια εργασιών (Βusiness Continiuty)».

Αυτό χρειάζεται, πιστεύω, και η χώρα μας στην παρούσα φάση.

Να αναζητήσει τις ευκαιρίες μέσα από όλη αυτή την κατάσταση που ζούμε, ώστε με το τέλος της να βγει πιο ενδυναμωμένη.

Είναι γενικά αποδεκτό από πολλούς ειδικούς ότι οι κρίσεις δημιουργούν πολλές ευκαιρίες (Janine Hills, Bernstein Crisis Management, “Adversity has its advantages”).

Πριν, όμως, αναφερθώ στο σήμερα θα ήθελα να κάνω μία σύντομη αναφορά στην περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου, που ήταν ο μεγαλύτερος πόλεμος εκείνων των χρόνων.

Διήρκησε 27 χρόνια (431-404 π.Χ.).

Κατά την διάρκεια της δεύτερης Σικελικής εκστρατείας (415-13 π.Χ.) η Αθήνα έχασε σχεδόν το σύνολο του εκστρατευτικού σώματος, αλλά και των ενισχύσεων, περίπου 12.000 άνδρες.

Η Αθήνα είχε πληθυσμό περί τις 300.000 στην αρχή του πολέμου. Αν υποθέσουμε ότι οι ικανοί να φέρουν όπλα ήταν περίπου 70-80.000 άνδρες, καταλαβαίνουμε το τεράστιο πλήγμα.

Δεν έφθαναν μόνο οι θάνατοι από τον πόλεμο, αλλά τον δεύτερο χρόνο ξέσπασε και ο λοιμός, από τον οποίο πέθανε, σύμφωνα με υπολογισμούς, το ¼ με 1/3 του πληθυσμού.

Δηλαδή, πέθαναν, περίπου 70-100.000 Αθηναίοι!

Μάλιστα, είναι εντυπωσιακά αυτά που γράφει ο Θουκυδίδης για τον λοιμό στο δεύτερο βιβλίο. Αναφέρω μόνο ένα σημείο στο οποίο γράφει ότι:

«αφήνω στον καθένα, γιατρό ή αδαή, να εξηγήσει, κατά τα όσα ξέρει, από πού ήρθε και ποιά ήταν η αιτία του λοιμού που προκαλούσε τέτοιαν αναταραχή στον οργανισμό, οδηγώντας τον από την υγεία στον θάνατο» (Θουκυδίδη, Ιστορία, Β 48).

Άρα, και τότε υπήρχαν οι ειδικοί και οι «ειδικοί», που προσπαθούσαν να εξηγήσουν οι μεν με επιστημονικό τρόπο, οι δε πρότειναν αντιεπιστημονικά και ατεκμηρίωτα πιθανές αιτίες της ασθένειας.

Παρ’ όλα αυτά μέσα στον Πελοποννησιακό πόλεμο με όλα τα δεινά του μεσουράνησε ο Σωκράτης, ο οποίος έλαβε μέρος σε τρεις μάχες πιθανά λίγο πριν την έναρξη του πολέμου (Ποτίδαια, 432 π.Χ.) και δύο κατά την διάρκεια του πολέμου, στη μάχη του Δηλίου (424 π.Χ.) και στη μάχη της Αμφίπολης (422 π.Χ.).

Αλλά δεν έζησε μόνο ο Σωκράτης τότε, έζησαν και οι δύο μεγάλοι μας τραγικοί,

ο Σοφοκλής (496 π.Χ.– 406 π.Χ.) και ο Ευριπίδης  (480 π.Χ. – 406 π.Χ.), ο Αντιφών ο Ραμνούσιος (480 π.Χ. – 410 π.Χ.), ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος, μεγάλος πολεοδόμος της εποχής του (498 π.Χ. – 406 π.Χ.), μεγάλωσε ο Ισοκράτης (436 π.Χ. – 338 π.Χ.), ο λογογράφος Ανδοκίδης (περ. 440 π.Χ. – 390 π.Χ.), ο Λυσίας (459 π.Χ. – 380 π.Χ.), ο Αντισθένης ο νεότερος, (444 π.Χ. – 365 π.Χ. ), γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Πλάτων (427 π.Χ. – 347 π.Χ.), και πολλοί άλλοι σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών.

Επιπλέον, πολλοί επισκέπτονταν την Αθήνα την περίοδο αυτή, όπως ο Γοργίας ο Ταραντίνος, ο Πρόδικος ο Κείος, ακόμη και ο Δημόκριτος, ο οποίος σύμφωνα με μία εκδοχή πέρασε απαρατήρητος από την Αθήνα.

Η Αθήνα, παρ’ όλο τον πόλεμο και την φοβερή ασθένεια, δεν έχασε την αίγλη της σαν κέντρο πολιτισμού στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου.

Επομένως, πρώτον η ζωή συνεχιζόταν και κατά την διάρκεια του πολέμου στην Αθήνα, και δεύτερον έδινε η κατάσταση εκείνη ευκαιρία να αναδειχθούν ρήτορες και πολιτικοί που «χάιδευαν» τον λαό, λέγοντάς του αυτά που ήθελε να ακούσει, αλλά και σημαντικές και ισχυρές προσωπικότητες, όπως ο Σωκράτης.

Οι ευκαιρίες υπάρχουν και στην σημερινή ζοφερή κατάσταση. Δεν είμαι ο ειδικότερος περί τα οικονομικά, ώστε να μπορώ να συμβουλεύσω για συγκεκριμένες επενδύσεις και οικονομικά ανοίγματα, αλλά μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι οι δύο τομείς που θα πρέπει να ενισχυθούν και να στηριχθούν από το κράτος είναι η Υγεία και η Παιδεία.

Είναι μεγάλη ευκαιρία να επενδυθεί μεγάλο μέρος του ΑΕΠ, που θα δαπανηθεί αυτό το διάστημα, στην Υγεία. Επίσης, στην παιδεία είναι η μεγάλη μας ευκαιρία για την αγορά εξοπλισμού και λογισμικού για την αναβάθμιση των υποδομών των σχολείων, αλλά και των Πανεπιστημίων. Να μην μείνει καμία αίθουσα των Πανεπιστημίων χωρίς εξοπλισμό για Διαδικτυακά εξ’ αποστάσεως μαθήματα. Να δρομολογηθούν σύγχρονες φοιτητικές εστίες και κτιριακές υποδομές σε όλα τα Πανεπιστήμια, ώστε η διαμονή και γενικά η παραμονή των φοιτητών να είναι σε αξιόλογα επίπεδα κατά την διάρκεια της φοίτησής τους. Οι πανεπιστημιακοί, των οποίων την αισθητή παρουσία με παρεμβάσεις την έχει ανάγκη η κοινωνία, πρέπει να πρωτοστατήσουμε, όχι τόσο με το τι αρνητικό έγινε στο παρελθόν, αλλά με υλοποιήσιμες προτάσεις για το μέλλον.

Πρέπει να βγούμε από το καβούκι μας. Τώρα είναι η ώρα.

Αρκετά με τα πρότζεκτ και τα ταξίδια. Τα τμήματα Πληροφορικής των Πανεπιστημίων μπορούν να προσφέρουν πολλά την περίοδο αυτή. Είναι περισσότερα από 30 σε όλη την χώρα. Η δουλειά τους μπορεί να γίνει σε μεγάλο βαθμό από απόσταση. Ιδίως σε όσα έχουν προσανατολισμό το λογισμικό και όχι το μηχανικό/ηλεκτρονικό μέρος (hardware).

Ένας άλλος κλάδος που φαίνεται να κινείται αυτή περίοδο είναι ο κλάδος του έτοιμου φαγητού και η διανομή στο σπίτι.

Επίσης, οι αλυσίδες των υπεραγορών (σούπερ μάρκετ) φαίνεται να είναι κερδισμένες.

Δυστυχώς, όμως, πάρα πολλές άλλες δουλειές, να μην ξεχνάμε ότι έχουμε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, που έχουν σε πολλές περιπτώσεις μηδενικό εισόδημα ενώ αντίθετα πολλά από τα έξοδα τρέχουν, πλήττονται.

Υπάρχουν οικογένειες με παιδιά, στις οποίες και οι δύο γονείς έμειναν χωρίς δουλειά με το που έκλεισαν τα εστιατόρια, τα καφέ, το μπάρ, τα καταστήματα λιανικής, κ.λπ. Θα πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα γι’ αυτούς.

Το διαδικτυακό εμπόριο είναι ένας άλλος κλάδος που μπορεί να βοηθήσει αυτή την περίοδο, και να ενισχυθεί περαιτέρω.

Βέβαια, όλα τα παραπάνω απαιτούν αλλαγή νοοτροπίας.

Το νεοελληνικό μοντέλο έχει αποτύχει παταγωδώς. Η αρπαχτή έχει ήδη τελειώσει και η αισχροκέρδεια πρέπει να πατάσσεται.

Τα κέρδη θα πρέπει να επενδύονται και να προσφέρουν θέσεις εργασίας. Δεν πρέπει να γίνονται λουλούδια στα μπουζουξίδικα! Ούτε ταξίδια και κρουαζιέρες.

Ένα θετικό θα είναι ο επαναπροσδιορισμός της οικονομικής μας ανάπτυξης και η αποφυγή του τουριστικού μοντέλου, διότι είναι επιρρεπές σε συγκυρίες, όπως η τωρινή.

Καλό είναι να αναπτυχθούν και άλλοι κλάδοι. Ο τομέας της πληροφορικής θα μπορούσε να είναι ένας από αυτούς, διότι οι επενδύσεις είναι μόνο σε υπολογιστές, περιφερειακά, αναλώσιμα και ισχυρά δίκτυα. Δεν απαιτεί βαρύ εξοπλισμό.

Γιατί δεν μπορεί να γίνει η Ελλάδα η χώρα της υψηλής τεχνολογίας;

Τόσα μυαλά βγάζουν τα ελληνικά πανεπιστήμια. Γιατί να μετακινούνται σε άλλες χώρες και να προσφέρουν εκεί;

Άρα, άλλο ένα σημαντικό μέλημα θα ήταν ο επαναπατρισμός όσων περισσότερων ικανών Ελλήνων επιστημόνων που βρίσκονται στο εξωτερικό.

Έτσι, θα αποδειχθεί περίτρανα και το πραγματικό ενδιαφέρον της πολιτείας για τα παιδιά των ηλικιωμένων που θέλουμε να σωθούν παίρνοντας αυτά τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα εν καιρώ δημοκρατίας.

Είναι κρίμα να είναι μόνοι τους μετά από τόσους προσωπικούς κόπους.

Ας αποδείξει η πολιτεία και στον πιο δύσπιστο συμπολίτη μας ότι νοιάζεται πραγματικά για όλους!

Η οικονομική κρίση δεν μας βοήθησε να αλλάξουμε πάρα πολλά στην χώρα μας.

Ας είναι η κρίση του κοροναϊού η ευκαιρία για πραγματική αλλαγή νοοτροπίας, πολιτείας και πολιτών!

Βασίλης Τσιάντος

Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος