Notos Voice Η φωνή των Νοτίων
Η Βουλή ψήφισε αυτή την εβδομάδα τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη η εισαγγελική έρευνα για την υπόθεση Novartis. Οι πρώτες συνεδριάσεις της Βουλής για το θέμα της ίδιας εταιρείας έγιναν τον Φεβρουάριο του 2018 και αργότερα τον Μάιο του 2018, όταν ο φάκελος επεστράφη από την εισαγγελία, και αφορούσαν τη διερεύνηση της αύξησης των τιμών των φαρμάκων τη «χρυσή περίοδο» 2000-2009, ή την πιο καθυστερημένη σε σχέση με τον μέσο όρο της μείωσης –κατά τους κατηγόρους– των φαρμάκων της Novartis από το 2010 έως το 2014. Η «Κ» μέσω ερωτήσεων και απαντήσεων παραθέτει ένα χρονικό της όλης υπόθεσης με τις κύριες συνιστώσες του.
1Πώς ξεκίνησε η υπόθεση στην Ελλάδα;
Η υπόθεση ξεκίνησε το 2013-2014 όταν δύο υπάλληλοι της Novartis –μία εν ενεργεία και ένας πρώην– πλησίασαν τον δικηγόρο Παύλο Σαράκη και ζήτησαν να τους εκπροσωπήσει σε μία υπόθεση έναντι των αμερικανικών αρχών, καθώς είχαν να καταγγείλουν «διεφθαρμένες πρακτικές» της ελβετικής φαρμακευτικής εταιρείας. Ο ένας από τους δύο υπαλλήλους είχε απολυθεί χωρίς αποζημίωση από την ελβετική εταιρεία. Τα ζητήματα τιμολόγησης των φαρμάκων, σύμφωνα με αρχικές καταθέσεις των δύο προστατευόμενων μαρτύρων, δεν έπαιξαν αρχικά ρόλο. Εως το 2015. Ομως το καλοκαίρι του 2016 οι προστατευόμενοι μάρτυρες μιλούν για πρώτη φορά στις αμερικανικές αρχές για τιμολόγηση των φαρμάκων, ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους γίνεται διαρροή της πληροφορίας της έρευνας στο Διαδίκτυο. Στις αρχές Φεβρουαρίου του 2017 η Εισαγγελία Διαφθοράς συνδέει μια δικογραφία κατά του συμβούλου υπουργού Νίκου Μανιαδάκη και της πρώην αντιπροέδρου του ΕΟΦ Κατερίνας Φαμέλη, που αφορά άλλες έξι εταιρείες (ABBOT, Elpen, Demo, Pfizer, Roche, Vianex), με την έρευνα στην υπόθεση Novartis και με τον τρόπο τιμολόγησης των φαρμάκων της τελευταίας, ταυτόχρονα με τις εξελίξεις στην Εισαγγελία Διαφθοράς.
2Πώς συνδέονται οι εξελίξεις στην Εισαγγελία Διαφθοράς με την υπόθεση;
Την ίδια ακριβώς περίοδο παραιτείται η κ. Ελένη Ράικου, προϊσταμένη της Εισαγγελίας Διαφθοράς, στέλνοντας επιστολή στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με την οποία συνέδεε απολύτως την απόφασή της με την υπόθεση Novartis. Η κ. Ράικου συνόδευσε την παραίτηση με τετρασέλιδο έγγραφο στο οποίο σημείωνε ότι η ύπαρξη επιβαρυντικών εμβασμάτων είναι πιθανή και σε άλλους κρατικούς λειτουργούς, ενδεχομένως και πολιτικούς, και σημειώνει πως «έως τώρα έχουν εντοπιστεί μίζες 28 εκατ. ευρώ», ενώ χαρακτηρίζει την υπόθεση «κορωνίδα της διαφθοράς στη χώρα μας».
3Πώς αρχίζουν να περιλαμβάνονται στη δικογραφία τα ονόματα πολιτικών;
Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά και τα κόμματα από τα οποία προέρχονται οι πολιτικοί που κατηγορούνται, μιλούν για «διεθνές σκάνδαλο Novartis». Τέτοιο σκάνδαλο δεν υπάρχει. Σε κάθε χώρα (Ιαπωνία, ΗΠΑ, Ιταλία) ο ελβετικός κολοσσός κατηγορείται για πολύ διαφορετικές μεταξύ τους υποθέσεις που πάντα στον πυρήνα τους έχουν τα «κίνητρα» σε γιατρούς, για να αυξάνεται ο όγκος της συνταγογράφησης. Και στην Ελλάδα οι αρχικές αναφορές των προστατευόμενων μαρτύρων αφορούσαν παρόμοιες συμπεριφορές, δηλαδή σχετίζονταν με τους μηχανισμούς συνταγογράφησής τους μέσω των γιατρών διά της συμμετοχής τους είτε σε συνέδρια είτε σε κλινικές μελέτες. Η ροή των χρημάτων από τον τροφοδότη λογαριασμό στην τράπεζα UBS της Βασιλείας αφορά χρήματα που εισπράττουν γιατροί μεταξύ των οποίων και πανεπιστημιακοί, χωρίς να είναι σαφές σε κάθε έμβασμα εάν ο λόγος της αποστολής του είναι νόμιμος ή παράνομος (μέχρι σήμερα η έρευνα αυτή δεν έχει γίνει από τους εισαγγελείς).
4Ποιος είναι ο ρόλος των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος;
Αυτοί εμφανίζονται στα τέλη του 2017, αρχές του 2018. Επίσημα γνωρίζουμε τα στοιχεία ενός που έχει αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα. Πρόκειται για τον καθηγητή Νίκο Μανιαδάκη, ο οποίος τον Ιανουάριο του 2019 μιλάει δημόσια για πιέσεις που είχε δεχθεί να κατονομάσει ως αποδέκτες παράνομων πληρωμών τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, τον πρώην υπουργό Αδ. Γεωργιάδη και τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα. Τον Ιανουάριο του 2019 ο κ. Μανιαδάκης ταυτόχρονα με τα «αποκαλυπτήριά» του από τον ίδιο, μετατρέπεται από την εισαγγελία σε κατηγορούμενο με βάση κατάθεση άλλου προστατευόμενου μάρτυρα που ο ίδιος ο κ. Μανιαδάκης λέει ότι γνωρίζει την πραγματική του ταυτότητα. Ο συνήγορος δύο εξ αυτών στις ΗΠΑ, Παύλος Σαράκης, αναφέρει ότι οι προστατευόμενοι μάρτυρες στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ είναι διαφορετικοί, αλλά η περίπτωση Μανιαδάκη που έχει καταθέσει ως μάρτυρας και σε Αρχές των ΗΠΑ δεν ενισχύει την άποψη αυτή.
Οι καταθέσεις των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος οδηγούν τη δικογραφία στη Βουλή στα τέλη Φεβρουαρίου του 2018, όπου για πρώτη φορά εκφράζονται δημόσια από τους κατηγορούμενους (επτά στους δέκα έχουν απαλλαγεί σήμερα) πολιτικούς της αντιπολίτευσης αμφιβολίες για την «ακεραιότητα» της διαδικασίας και για τον ρόλο του αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης Δημήτρη Παπαγγελόπουλου σε αυτή. Ο ίδιος απαντά: «Δεν φοβάμαι τίποτα, εγώ μάλιστα προαναγγέλλω από τώρα, όταν θα έρθει η δικογραφία στη Βουλή για τη μήνυση σε βάρος μου εγώ θα προτείνω να γίνει προανακριτική επιτροπή να ανοίξουν τα τηλέφωνα γιατί κανένα τηλεφώνημά μου δεν έχει παράνομη πράξη».
5Τι ακριβώς κατηγορείται ότι έχει κάνει η διοίκηση της Novartis στην Ελλάδα;
Εκμεταλλευόμενη τη θέση που είχε ο αντιπρόεδρός της Κωνσταντίνος Φρουζής, εισέπραττε πιο γρήγορα από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς (ΕΟΠΥΥ), πετύχαινε μικρότερες μειώσεις για δικά της καινοτόμα φάρμακα που εισάγονταν πιο γρήγορα από ανταγωνιστικά σκευάσματα στο σύστημα κρατικής αποζημίωσης (Gilenya), ενώ τις υψηλές αυτές τιμές της χρησιμοποιούσε για να αντλεί υπερκέρδη σε δεκάδες άλλες χώρες για τις οποίες η ελληνική τιμή ήταν «τιμή αναφοράς». Ολα αυτά τα επιτύγχανε χάρη σε ένα σύστημα πολιτικής προστασίας που διασφαλιζόταν με παράνομες πληρωμές σε πολιτικούς και υπηρεσιακούς αξιωματούχους που καθόριζαν τις τιμές. Αυτή η αιτιότητα, πληρωμές για τιμές, ουδέποτε αποδείχθηκε. Δεν παρουσιάσθηκαν καν αποχρώσες ενδείξεις πέραν των μαρτυριών των προστατευόμενων μαρτύρων. Το κεντρικό πρόσωπο σε αυτή τη σχέση, ο κ. Φρουζής, ουδέποτε καλείται να δώσει εξηγήσεις, ενώ ο ένας και μοναδικός λογαριασμός που διαθέτει στην Ελβετία φαίνεται από έγγραφα που έχουν στείλει οι ελβετικές αρχές ότι δέχεται χρήματα από τον δικό του λογαριασμό σε ελληνική τράπεζα, χωρίς να σημειώνονται άλλες ροές χρήματος. Μάλιστα, σύμφωνα με τον εποπτεύοντα τις ανακρίσεις κ. Ιωάννη Αγγελή, ένα δήθεν αποδεικτικό στοιχείο, ένα βίντεο που παρουσιάζει τον κ. Φρουζή να λέει ότι έδωσε παράνομα 100.000 ευρώ στον πρώην πρωθυπουργό Παναγιώτη Πικραμμένο, είναι ανύπαρκτο, όπως παραδέχθηκε σε συνομιλία τους η κ. Ελένη Τουλουπάκη.
