Notos Voice Η φωνή των Νοτίων
( Άρθρο από το καθηγητή Βασίλη ΤΣΙΑΝΤΟ).
Η σημερινή ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας αποφάσισε να αναστείλει την λειτουργία 37 Πανεπιστημιακών τμημάτων, που προβλεπόταν να ξεκινήσουν το 2020 ή το 2021.
Τα τμήματα αυτά αποτελούσαν εξαγγελίες της προηγούμενης ηγεσίας του Υπουργείου. Αυτό σφραγίστηκε με την ένταξή τους στον νόμο που καθόριζε την ίδρυση των «νέων» Πανεπιστημίων, μετά την συγχώνευση με τα ΤΕΙ. Τα τμήματα αυτά προτάθηκαν σε μερικές περιπτώσεις μετά από πιέσεις πολιτικών και τοπικών παραγόντων.
Ας κάνουμε μία αναφορά στο πως «δημιουργήθηκαν» αυτά τα τμήματα.
Ο πρώην Υπουργός Παιδείας κ. Γαβρόγλου ανέλαβε το Υπουργείο Παιδείας στις 5 Νοεμβρίου 2016.
Στις 31 Οκτωβρίου 2017 σε συνέντευξή τύπου [1] δήλωνε τα παρακάτω,
«Όπως ξέρετε τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια δραματική αναβάθμιση των πανεπιστημίων, των ερευνητικών κέντρων και των ΤΕΙ, αναβάθμιση η οποία είναι αποτέλεσμα των διδασκόντων και των ερευνητών σε αυτά τα ιδρύματα.»
Ενώ αμέσως πιο κάτω δηλώνει ότι,
«Τα προβλήματα είναι η δημιουργία στα ΤΕΙ, η διαμόρφωση στα ΤΕΙ τμημάτων εξαιρετικά υψηλού επιπέδου και ταυτοχρόνως η ύπαρξη κατά κύριο λόγο στα ΤΕΙ, αλλά όχι μόνο στα ΤΕΙ, και προβληματικών τμημάτων.»
Για να προσθέσει στη συνέχεια ότι,
«Εμείς αυτό που λέμε είναι να δούμε με δεδομένη αυτή την κατάσταση ποιο είναι το επόμενο βήμα. Και βεβαίως το επόμενο βήμα θα διαμορφωθεί με αποκλειστικά ακαδημαϊκά κριτήρια. Αποκλειστικά ακαδημαϊκά κριτήρια. Και αυτό μπορούμε να το συζητήσουμε, μπορούμε να επανέλθουμε, αλλά η λογική μας είναι ότι τα προβλήματα αυτά είναι προβλήματα ακαδημαϊκά και τα κριτήρια επίλυσής τους πρέπει να είναι ακαδημαϊκά.»
Για να μην κουράζω, το 2017 στην αρχή των συζητήσεων για τις συγχωνεύσεις, στην ουσία κλείσιμο των ΤΕΙ, οι υποσχέσεις έλεγαν ότι οι τελικές αποφάσεις θα έχουν σαν βάση τα ακαδημαϊκά κριτήρια.
Τι έγινε στην συνέχεια;
Τροπολογίες για δημιουργία τμημάτων την τελευταία στιγμή. Μερικές μάλιστα εκπρόθεσμες!
Ακολουθήθηκαν ακαδημαϊκά κριτήρια; Ασφαλώς, όχι.
Πολύ σημαντική ήταν, επίσης, η άποψη του κ. Γαβρόγλου για την ΑΔΙΠ.
Είπε σε ένα σημείο της συνέντευξης ότι,
«Η θέση του Υπουργείου είναι κατηγορηματική υπέρ της αξιολόγησης, αλλά κατηγορηματική υπέρ μιας ουσιαστικής αξιολόγησης και η ουσιαστική αξιολόγηση είναι ένα θέμα ποιοτικό και όχι ένα σύνολο αριθμών. Εμείς λοιπόν αναμένουμε από την ΑΔΙΠ να μας πει ποια είναι η στρατηγική της και με ποιο τρόπο προτίθεται να την υλοποιήσει.»
Ο κ. Γαβρόγλου απαξίωνε την ΑΔΙΠ, διότι ήταν εμπόδιο στα σχέδιά του για κατάργηση του τεχνολογικού κλάδου της ανώτατης εκπαίδευσης.
Να σημειώσουμε ότι η ΑΔΙΠ λειτουργεί από το 2006 (ο ιδρυτικός νόμος της είναι του 2005).
Η ΑΔΙΠ πραγματοποίησε τις αξιολογήσεις σε περισσότερα από 400 τμήματα Πανεπιστημίων και ΤΕΙ μέχρι την άνοιξη του 2015, καθώς και 36 Ιδρυματικές αξιολογήσεις κατά το ακαδημαϊκό έτος 2015-16.
Στην συνέχεια, και ενώ είχε προγραμματισθεί να ξεκινήσουν οι πιστοποιήσεις των προγραμμάτων σπουδών (που προβλέπονται από τον νόμο 4009/2011), το Υπουργείο δεν προχωρούσε στην χρηματοδότησή τους μέσω ΕΣΠΑ με αποτέλεσμα το πάγωμα των διαδικασιών.
Οι πιστοποιήσεις τελικά ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2018!
Πρέπει να προσθέσω ότι η ΑΔΙΠ είχε στρατηγική, συνεχώς βελτίωνε τις διαδικασίες της σύμφωνα με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα (ESG 2015), και επομένως οι ισχυρισμοί του τότε Υπουργού δεν ευσταθούσαν.
Η ΑΔΙΠ σε ειδική συνεδρίαση του Συμβουλίου της [2] είχε εκφράσει επιφυλάξεις για την διαδικασία.
Για να φθάσουμε, τέλος,
στην δήλωση του πρώην πρωθυπουργού κ. Τσίπρα την Παρασκευή, 15 Νοεμβρίου 2019, κατά την διάρκεια της επίσκεψής του στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας ότι τα ΤΕΙ ήταν ένας αναχρονιστικός θεσμός [3]!
Ας περάσουμε τώρα στην μεθοδολογία δημιουργίας ενός νέου προγράμματος σπουδών (Π.Σ.).
Διεθνώς η πρόταση για την δημιουργία ενός νέου Π.Σ. μπορεί να προέλθει από διαφορετικές πηγές.
Για παράδειγμα,
θα μπορούσε να προταθεί από το Πανεπιστήμιο για να καλυφθεί μία νέα τάση στην αγορά, την βιομηχανία, ή την κοινωνία ή για να καλυφθεί ένα κενό στον στρατηγικό του σχεδιασμό.
Εναλλακτικά, μπορεί να προταθεί από ένα παρεμφερές τμήμα ή από συνεργασία δύο τμημάτων.
Η διεθνής πρακτική δεν συμπεριλαμβάνει την δημιουργία νέων Π.Σ. από τα Υπουργεία Παιδείας!
Η διαδικασία είναι καθαρά ακαδημαϊκή και η Πολιτεία μέσω του ανεξάρτητου φορέα Διασφάλισης της Ποιότητας (Δ.Π.) στην Ανώτατη Εκπαίδευση απλά εποπτεύει. Ο ολοκληρωμένος φάκελος υποβάλλεται στον φορέα Δ.Π. από το Ίδρυμα. Στη συνέχεια ο φορέας Δ.Π. οργανώνει επιτόπια επίσκεψη επιτροπής εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, η οποία υποβάλλει την πρότασή της, θετική ή αρνητική, πλήρως αιτιολογημένη και ακολουθώντας προκαθορισμένα κριτήρια.
Τα κριτήρια αυτά για τις ευρωπαϊκές αρχές ακολουθούν τις κατευθυντήριες οδηγίες και τα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού, της ENQA.
Το τελικό λόγο για την έναρξη λειτουργίας ενός νέου Π.Σ., αλλά και για την επαναπιστοποίηση παλαιού Π.Σ., τον έχει ο φορέας πιστοποίησης.
Την Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2019 ο πρώην Υπουργός Παιδείας κ. Φίλης στην Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, κατά την διάρκεια της συζήτησης της Επιτροπής για την ετήσια έκθεση της ΑΔΙΠ του 2018, ρωτάει ρητορικά ότι
«η τελική απόφαση για την χάραξη πολιτικής στην εκπαίδευση (εννοεί προφανώς στην περίπτωση αυτή την ανώτατη εκπαίδευση) είναι αρμοδιότητα της κυβέρνησης;».
Η απάντηση στον κ. Φίλη είναι ότι στην βαθμίδα της ανώτατης εκπαίδευσης παγκοσμίως η τελική απόφαση λειτουργίας ενός νέου Π.Σ. ή αναστολής λειτουργίας ενός Π.Σ. είναι αρμοδιότητα του φορέα πιστοποίησης.
Αυτό κάνουν όλες οι ανεπτυγμένες και μη χώρες.
Μάλιστα, αγνοώντας τις διαδικασίες, ρωτά ο κ. Φίλης
«τι να εξετάσει η ΑΔΙΠ όταν δεν υπάρχει ένα τμήμα;».
Τον δικαιολογούμε λόγω άγνοιας. Ας ζητήσει από τους συνεργάτες του να τον ενημερώσουν τι κάνει το Κόσοβο, η Ουγκάντα, η Κύπρος στο θέμα αυτό!
Πηγές για τις παραπομπές του άρθρου.
[1] https://www.alfavita.gr/ekpaideysi
[2] https://www.adip.gr/sites, σελ. 134-5
[3] https://www.esos.gr/arthra
Ο Βασίλης Τσιάντος είναι : Αντιπρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
